De minister van Sociale Zaken heeft de aftrap gegeven voor de week van de werkstress. Dit ministerie schrijft op haar website dat 2,7 miljoen werknemers in Nederland last zouden hebben van werkstress en dat de leidinggevende een belangrijke rol zou hebben in het voorkomen van werkstress. Prima initiatief! Persoonlijk denk ik dat de oplossing voor het omgaan met werkstress vooral zit in het duurzaam empoweren van de medewerker door hen te stimuleren in het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap met het brein in gedachten.
Werkstress betekent in eerste instantie vooral een gestrest brein. Een gestrest brein ontstaat omdat we eigenlijk niet adequaat reageren op een bepaalde situatie op het werk of in het privéleven. Vaak reageren hersenen op een zogenaamde bedreigende situatie alsof er concreet gevaar is. Dit is een automatische breinreactie. Dan maken we automatisch diverse stresshormonen aan die we eigenlijk alleen nodig hebben als er werkelijk gevaar is. Deze stresshormonen zorgen voor diverse lichamelijke reacties, zoals snellere hartslag, snelle ademhaling, vlekken in je nek, piekeren, boosheid of minder concentratie. (Maak je gedurende langere tijd deze stresshormonen aan, dan is de kans op een burn out aanwezig.)
Deze automatische reactie van het brein helpt niet om adequaat met een zogenaamde bedreigende situatie om te gaan. Want veel werksituaties zijn niet bedreigend. We gaan er alleen niet juist mee om. Onze hersenen kunnen namelijk niet zelf bepalen of iets echt bedreigend of gevaarlijk is. En veel werksituaties zijn niet gevaarlijk, ook al worden deze door het brein als gevaarlijk waargenomen. De keuze hoe je wilt reageren op deze situatie moet jij dus bewust maken. ERGO: Onze hersenen reageren niet adequaat maar wel automatisch met stress op bepaalde situaties. Gelukkig kunnen we onze hersenen trainen zodat ze anders op die situaties gaan reageren. De kern van dat andere reageren ligt in het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap.
Persoonlijk leiderschap is de vaardigheid jezelf te leiden. Persoonlijk leiderschap met het brein in gedachten is jezelf leiden en jezelf ontwikkelen zodat je op een andere en meer effectievere manier op zogenaamde stressvolle situaties reageert. Door persoonlijk leiderschap reageer je niet meer onbewust en machteloos op een situatie maar je handelt vanuit je kracht op deze situatie. Deze manier van handelen zorgt er al voor dat je niet meer gestrest bent.
Het is eigenlijk eenvoudig om persoonlijk leiderschap te ontwikkelen. Twee zaken staan centraal, te weten: bewustzijn ontwikkelen, en je interne leider activeren.
1. bewustzijn ontwikkelen
Persoonlijk leiderschap begint met het ontwikkelen van bewustzijn. Het is belangrijk dat je leert bewust te voelen hoe je reageert op een bepaalde situatie. Je wilt het niet achteraf pas doorkrijgen, maar je wit het beseffen op het moment zelf. Dan heb je namelijk de keuze om te handelen op een situatie in plaats van te reageren.
Hoe ontwikkel je bewustzijn? Door te mediteren, door bezig te gaan met mindfulness, of yoga ontwikkel je bewustzijn. De kern is dat je leert je aandacht naar binnen te richten en dat je de ‘bewustzijnsspier’ ontwikkelt. Door dit frequent te oefenen ontstaat bewustzijn vanzelf. Hoe weet je dat bewustzijnsspier aan het groeien is? Dat ga je herkennen, omdat je op het moment zelf door hebt hoe het met je gaat.
2. interne leider activeren
Je interne leider staat voor een optimaal gebruik van je prefrontale cortex. Het staat voor acteren in plaats van reageren, het staat voor positieve emoties in plaats van negatieve emoties.
Hoe kun je je interne leider activeren? Het ontstaat onder andere door het herkennen van je stressreactie en deze te vervangen met een nieuwe reactie die vanuit je eigen waardensysteem komt. Als je vanuit je waarden leert handelen, is je motivatie namelijk intrinsiek.
Als je goed met stress wilt leren omgaan is het belangrijk dat medewerkers en leidinggevende enig basiskennis hebben van de werking van het brein. Want werkstress is primair een automatisch breinreactie op een zogenaamd bedreigende situatie.
Wist je dat twintig procent van onze energie naar het brein gaat? En dat van deze 20 procent er heel veel energie gebruikt wordt voor de gangbare hersenprocessen en emoties? Dit zijn de onbewuste en geprogrammeerde zaken. Men spreekt over percentages tussen de 80-100% (van deze 20 procent) en dan blijft er maar weinig energie over om bezig te gaan met echt belangrijke taken. Want voor die taken heb je een actieve energievolle prefrontale cortex nodig.
Door effectief met je brein om te gaan, zal je veel meer voor elkaar krijgen. Je zal dat beetje energie effectiever gaan toepassen voor de belangrijke leiderschapstaken. In dit blogartikel wil ik je graag deelgenoot maken hoe je zo goed mogelijk je breinenergie kan vrijspelen zodat je je prefrontale cortex optimaal in kunt zetten. De prefrontale cortex is het deel van het brein dat we als manager en professional veel zouden moeten gebruiken. Ik noem het de interne leider. Je eigen CEO. Daar zit de planning, het denkvermogen, de analyse, de mogelijkheid van zelfcontrole en zo voort. Het is daarom als eerste super belangrijk dat je leert zo weinig mogelijk energie te verliezen door inefficiënt gebruik te maken van je brein. Dit kan je bijvoorbeeld realiseren door te stoppen met multitasken. Ook is het belangrijk dat je leert hoe je snel je energie van je prefrontale cortex weer aan kunt vullen, zoals het nemen van pauzes, het doen van een dutje of een wandelingetje.
Het voedsel dat wij dagelijks eten, gaat dus ook grotendeels naar ons brein. De effecten van je voedsel op je brein zijn gigantisch. Gezonde voeding hoort ook zeker bij een optimaal gebruik van je breinenergie. Als je er meer van wilt weten, kijk dan naar deze video. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: het is erg belangrijk om bewustzijn te ontwikkelen. Oftewel je bewustzijnsspier te ontwikkelen. Bewustzijn heb je nodig om je eigen brein te managen en om ander, meer energiezuinig gedrag aan te leren. Dus mensen! Ga mediteren. Doe aan yoga of doe iets waardoor je je bewustzijnsspier ontwikkelt. Zonder voldoende bewustzijn functioneert je interne leider veel minder goed. Daardoor zal vaak het oude gedrag van je winnen.
Onze hersenen zijn vooral een emotioneel orgaan. Veel van onze emoties halen ons uit onze kracht. “Ik word er moe van”, is zo’n uitdrukking die prima aangeeft dat als we ons laten leiden door de emoties, we niet goed met onze energie omgaan. Hoe komt dat? Emoties zitten deels in ons limbisch systeem. Als de meeste energie naar het limbisch systeem gaat, zal het niet naar de prefrontale cortex kunnen gaan. Terwijl we daar de energie nodig hebben. Hoe moet je hier mee omgaan zodat je voldoende energie houdt? Herken je negatieve emoties en maak de keuze om je er niet door te laten leiden. Zorg voor meer positieve emoties. Positieve emoties zorgen over het algemeen voor het vrijspelen van energie.
Wie leidt ons? In veel gevallen zal de omgeving ons vooral leiden. Dit kost vaak veel energie! Daarom is het zo cruciaal dat leiders een kei worden in persoonlijk leiderschap! Dan komt de motivatie van binnenuit. Je richt je aandacht naar binnen en laat je leiden door wat je zelf echt belangrijk vindt. Leiders die handelen vanuit sterke persoonlijke waarden hebben meer energie beschikbaar. Dat is eigenlijk wel logisch. Als je je persoonlijke waarden helder en bewust hebt, dan heb je een blueprint klaar liggen van je gedragsnormen. Heb je tijdelijk minder energie dan kan je toch nog conform je eigen persoonlijke waarden leven en handelen. Want het mag duidelijk zijn dat als je niet handelt zoals je eigenlijk graag zou willen handelen, je dan energie verliest. Er gaat maar een klein deel van de energie naar een zeer belangrijk deel van het brein, naar de interne leider. Dit kan je beïnvloeden. Probeer daarom de komende tijd vooral je aandacht te leggen op een gezond brein. De goede prestaties komen dan vanzelf. Dat is de magie van het brein.
Dat het brein in het land van organisatietrainers een hype is geworden, hoeft ons niet te verbazen. Op het gebied van coaching, leren en opleiden hebben we de afgelopen 10 jaar enorm veel bijgeleerd. Door de neurowetenschappen. Toch moeten organisaties selectief zijn bij het kiezen van trainers en coaches die ‘brainbased opleiden’, zoals ze dat zelf graag zeggen.
Wat je bij vernieuwingen altijd ziet, is dat mensen de oude denkbeelden vasthouden en dat de nieuwe inzichten louter als ‘een jasje’ worden gebruikt. Zeggen dat je vernieuwend bent, en de inzichten van het brein hebt verwerkt is onvoldoende. Je moet daadwerkelijk je programma’s gaan veranderen. Gelukkig zijn op dat gebied ook dingen zichtbaar. Maar helaas komen ook routines voor. In MD-, trainings- en opleidingenland zie je dat sommige bureaus al jaren vasthouden aan dezelfde methodes. Competentieprofielen, trainen op aandachtspunten (in plaats van uitgaan van eigen kracht) en modellen intrainen; daarbij uitgaand van het idee dat we alles kunnen aanleren wat we willen, ook op gedragsgebied.
Daarbij zoeken ze inzichten uit de neurowetenschappen die bevestigen wat ze doen en negeren ze dingen die dat niet doen. Modellen intrainen past niet bij iedereen; niet iedereen heeft hetzelfde brein en leert op dezelfde manier. Dat wist Kolb al. Je kunt ook niet alles leren. Je brein is niet, zoals sommige leeradviseurs en (neuro-)psychologen ons willen laten geloven, in staat om alles te leren. Natuurlijk mag je het proberen, want je leert proefondervindelijk, maar je zult regelmatig ontdekken dat je iets niet in je systeem krijgt.
Competentieprofielen blijken niet terug te vinden te zijn in onze hersenen, en de waarnemers die mensen beoordelen op die profielen kunnen niet objectief zijn. Ze nemen subjectief waar, en bovendien beoordelen ze hun eigen beoordelingen te positief. Dat fenomeen beschrijf ik mijn boek ‘Het flitsbrein’. Met andere woorden: de competentie profielen en de waarnemers zijn gewoon niet betrouwbaar; je kunt ze niet meten. Noch de waarnemer noch de profielen.
Nu zijn er organisaties die zeggen dat ze brainbased zijn, en die rustig doorgaan met de methode van de competentieprofielen. Je zou wensen dat ze haast zouden maken met een meetbaardere benadering, die misschien gelegen in hersenattractoren: de melkwegstelsels van ons brein. Neuronen zijn verbonden in netwerken; die netwerken zijn verbonden in attractoren. (Volgens Elkhonon Goldberg)
Als we onze breinmeetapparatuur verbeteren en op zoek gaan naar verbeterde manieren van meten van gedrag, bijvoorbeeld door inzicht in attractoren te vergroten, dan zijn we echt brainbased bezig. Nu vullen we slechts oude zakken met nieuwe wijn. En dat is precies wat ik wil verduidelijken. Als we zeggen vernieuwend zeggen te zijn, moeten we dat ook echt zijn! En als je dat niet bent, ben je aan het jokkebrokken.
Je kunt als organisatie niet altijd goed zien hoe het zit met de breinontwikkelingen. Maar als mensen roepen dat ze ‘brainbased’ zijn, vraag dan even door wat dan precies betekent. En waarin de methode verschilt van vroeger. Dan doorgrond je in elk geval of iemand mooie praatjes verkoopt of iets waar je behoefte aan hebt.
Atleten, sporters, dansers beheersen hun lichaam als geen ander. Zij hebben deze optimale beheersing van hun lichaam nodig om excellente prestaties te leveren. Als we dit denkbeeld zouden doortrekken naar de manager, wat zouden de managers vooral goed moeten beheersen? Naar mijn mening moeten managers vooral hun brein optimaal beheersen. Als ze hun brein optimaal beheersen, worden ze een meester in leiderschap. Hoe je als manager optimaal je brein kunt gebruiken, wordt neuroleiderschap genoemd.
Een meester worden in leiderschap gaat dus gepaard met het trainen van je brein. Veel mensen denken bij breintrainingen aan spelletjes en geheugentrainingen. Bij neuroleiderschap gaat het over iets anders. Bij neuroleiderschap ga je door het trainen van je brein zorgen voor gewoontes en vaardigheden die passen bij de moderne leider. Persoonlijk leiderschap, omgaan met stress, beslissingen nemen, mensen motiveren & inspireren, persoonlijke effectiviteit zijn een aantal vaardigheden die de manager kan optimaliseren als hij zijn eigen brein weet te managen. Maar ook het optimaliseren van de relaties of het tot stand brengen van een optimale werkcultuur gaat je veel beter lukken als je een meester wordt in neuroleiderschap.
Weinig managers weten hoe het brein werkt, terwijl het brein het meest cruciale orgaan is dat gemanaged dient te worden. Het brein is vergelijkbaar met een computer. Dit geldt voor je eigen brein maar ook voor het brein van je collega’s of medewerkers. Als je een computer goed weet te gebruiken, kan je er veel meer uithalen. Dit geldt dus ook voor ons menselijk brein. Het brein bestaat uit hardware (de hersencellen en de onderlinge verbindingen) en software, onze huidige programmering. Het super interessante van ons brein is dat we het zelf kunnen herprogrammeren! Door deze herprogrammering kunnen we zorgen dat we bij onszelf en bij anderen meer effectief gedrag en gewoontes aan kunnen leren.
Neuroleiderschap begint met dat je leert je brein optimaal in te zetten. Dit heeft een aantal grote voordelen. Allereerst gaat je mentale vitaliteit omhoog. Je gaat beter met stress om. Je weet beter hoe je in je eigen kracht blijft. Daarnaast kan je gemakkelijker nieuw, meer effectief gedrag eigen maken. Dat is een cruciale vaardigheid voor elke manager want de omgeving verandert continu. En bij een andere omgeving hoort vaak ander gedrag. Optimaal gebruik van het brein zorgt er ook voor dat je veel efficiënter met je tijd en energie omgaat.
Een andere aspect van neuroleiderschap is de optimale relatie met de ander. Neuroleiderschap biedt prachtige inzichten om gezonde relaties met de ander op te bouwen. Als je een goede en gezonde relatie met de ander kunt opbouwen creëer je iets moois dat ook weer effect heeft in je resultaten. Door het toepassen van neuroleiderschap word je zeer goed in het inspireren van de ander. Je weet hoe je het brein van de ander in beweging kunt brengen. Je weet hoe je ander kunt motiveren. En kunt raken zodat hij gaat bewegen.
In bepaalde omgevingen functioneren mensen beter dan in andere omgevingen. Dit heeft veel te maken met de werking van het brein. Als je het brein snapt, weet je ook gelijk waar je aan moet denken om je omgeving in te richten. Deze inrichting gaat over sfeer en over cultuur. In mijn boek ‘Neuroleiderschap‘ noem ik vijf waarden die je veel aandacht moet geven om een cultuur te hebben die past bij optimaal breingebruik. Deze vijf waarden zijn: veiligheid, ruimte, uitdaging, focus en compassie.
Bij het brein wordt vaak alleen aan het intellectuele deel gedacht. Ons brein is veel meer. Ook emotie en intuïtie worden vanuit het brein beheerst. Als je een effectieve leider wilt worden, is het daarom cruciaal om neuroleiderschap optimaal te beheersen!
Recente doorbraken in de neurowetenschappen hebben het inzicht vergroot in de drijvende krachten achter al het menselijk gedrag, en hoe leiders deze inzichten kunnen gebruiken voor betere prestaties. Deze inzichten kan je ook gebruiken voor een betere communicatie.
Een betere communicatie is gebaseerd op vertrouwen. Door gesprekken te voeren met kennis van het brein zal je veel sneller vertrouwen kunnen opbouwen met je klanten, collega’s of medewerkers. Je gaat openhartiger communiceren. Door openhartige communicatie krijg je je mensen veel sneller mee en is er meer vertrouwen. Goede resultaten kunnen niet uitblijven!
Ik merk dat er een aantal ineffectieve manieren van communiceren zijn die door veel managers gebezigd worden. Veel managers leggen veel te veel uit. Managers zijn zelf te veel aan het woord. Uitleggen van de principes is prima. Maar uitleggen hoe de ander de principes dient toe te passen moet niet te veel gebeuren. Het is beter om de medewerker zelf aan het denken te zetten. Tevens zie ik vaak dat managers proberen gelijk te krijgen in een gesprek. Ze zijn continu bezig de ander te overtuigen. Als het ene argument niet werkt, gebruiken ze wel een ander argument. Als je meedoet met een wedstrijd wie het beste kan discussiëren is het prima, maar als je je mensen mee wilt krijgen, werkt deze aanpak niet! Als je mensen mee wilt krijgen is het wijs om de inzichten uit de neurowetenschappen over menselijk gedrag mee te nemen in je manier van communiceren.
Als je communiceert met het brein in gedachten, moet je openhartig communiceren. Je bent je namelijk bewust van de invloed van je communicatie op het onbewuste, automatische en emotionele brein van de ander. Als je dit goed begrijpt, gaat de ander als vanzelf mee. Doe je dit niet goed, gaat de ander gemakkelijk in de contramine. De kern van deze vorm van communicatie is de verbinding centraal te zetten. En dus niet de taak of het doel dat je wilt bereiken. Ga dus niet te veel de inhoudelijke rationaliteit in, maar spreek met het brein in gedachten. Zorg ervoor dat je op dezelfde golflengte spreekt! Door deze manier van communiceren breng je de ander echt verder.
Volgens Judith E. Glaser zijn er vijf vaardigheden die je moet beheersen om openhartig te communiceren. Allereerst is het belangrijk om rapport op te bouwen. Door rapport op te bouwen zorg je ervoor dat je op dezelfde golflengte komt als de ander. Ten tweede is het belangrijk om actief te luisteren. Actief luisteren betekent dat je luistert zonder vooroordeel. Je legt al je vooringenomen ideeën aan de kant. Daarnaast ben je volledig aanwezig als je luistert. De volgende vaardigheid gaat over vragen stellen. Het is belangrijk om onderzoekende vragen te stellen. Hierdoor gaat je gesprekspartner nadenken en minder amygdala-activatie is het gevolg. Door vervolgens het begrip succes te verdiepen, zorg je ervoor dat je met elkaar in gesprek komt wat succes betekent, zodat je beide met dezelfde golflengte over succes spreekt. De onzekerheid vermindert en je zorgt voor actiegerichtheid vanuit verbinding en samenhang. Tot slot ga je je boodschap chargeren. Door een boodschap vanuit andere punten te belichten, krijg je informatie om te toetsen of de ander je voldoende begrepen heeft.
Door deze vaardigheden in te zetten onderdruk je de amygdala. Daardoor wordt de prefrontale cortex actiever. De prefrontale cortex is nodig voor het opbouwen van vertrouwen, het komen met nieuwe ideeën en het toepassen van je innerlijke wijsheid. Een actieve prefrontale cortex is ook nodig om contact te maken met je hart. Deze vaardigheden zorgen er ook voor dat je neurotransmitters aanmaakt, zoals oxytocine. Oxytocine is nodig voor onderling vertrouwen. Tot slot zorgt activeren van de prefrontale cortex voor actievere spiegelneuronen die weer nodig zijn voor empathie. Openhartige communicatie wordt gemakkelijker als je snapt hoe het brein werkt. Al met al zorgt openhartige communicatie ( als onderdeel van neuroleiderschap) voor de ontwikkeling van iemand naar een hoger breinniveau!
Door op waarden te sturen kan je daadwerkelijk het verschil maken als leidinggevende. Door op waarden te sturen, laat je je eigen ego los. Sturen op waarden is een krachtige en volgens mij de krachtigste manier van leiding geven. Het is een manier van leidinggeven die erg goed past bij deze tijd.
Een waarde is iets dat je belangrijk vindt. Het geeft op een stenografische manier weer, waardoor jij gemotiveerd wilt worden. Waarden zijn een enorme krachtige motivatiebron! Helaas komt veel van onze besluitvorming uit ons ego voort. Daardoor handelen wij vaak uit angst. We reageren dan op een situatie. Bij waardengedreven leiderschap reageer je niet, maar handel je bewust vanuit iets dat belangrijk is. Dan wordt waardengedreven leiderschap het instrument om bezield leiding te geven.
Veel van onze management instrumenten komen voort uit angst en richten zich vooral op het versterken van ons ego; ze stimuleren de belemmerende waarden. In plaats van dat wij ons bezig houden met het ontwikkelen van de belangrijkste waarden zijn wij bezig met het versterken van ons ego. Je kunt denken aan de overmatige controle die je in veel organisaties ziet. De waarde controle heeft het overgenomen. Controle is vaak een belemmerende waarde. Het feit dat wij allemaal op zoek zijn naar het opbouwen of behouden van een bepaald imago, kan ook een belemmerende waarde zijn.
Daarbij komt ook, dat we in het algemeen erg onbewust leven, en dus niet door hebben wat ons vooral leidt. De kans is dan terdege aanwezig dat wij niet geleid worden door onze belangrijke waarden maar door ons ego. In een bedrijf dat ik begeleid heb, bestond een groot verlangen om met de waarde innovatie bezig te zijn. Echter er was een belemmerende factor aanwezig om dit te doen, en dat was dat men zich nog te veel liet leiden door de waan van de dag. En in de waan van de dag leven heeft vooral te maken met dat veel beslissingen onbewust genomen worden. Bewustzijnsontwikkeling is derhalve essentieel voor waardengedreven leiderschap.
Bij waardengedreven leiderschap ga je dus sturen het laten leven van de waarden door bewust bij besluitvorming de persoonlijke of organisatiewaarden te betrekken. Hierdoor word jij of je organisatie doordrenkt van deze waarde. Bij mij is -bijvoorbeeld- de waarde bewustzijn erg belangrijk. Daarom zal de waarde bewustzijn frequent een plek krijgen in mijn besluitvorming en dus ook in mijn acties en mijn bedrijf. Mijn acties zijn als het ware doordrenkt met bewustwording. Vind je empowerment belangrijk dan zullen veel van jouw acties doordrenkt zijn met empowerment!
Op de vraag of je waardengedreven leiderschap kunt leren, kan ik volmondig ja zeggen. Kennis uit de hersenwetenschappen laat dat ook duidelijk zien. Door de neuroplasticiteit van de hersenen kunnen we het nieuwe gedrag dat past bij de waarde eenvoudig eigen maken. Ego wordt hierdoor minder en waardengedreven leiderschap groeit. De kern van het leren van waardengedreven leiderschap is bewustzijnsontwikkeling in combinatie met het continu oefenen om je waarden te realiseren. Op deze wijze komt bezield leiderschap opeens wel echt dichtbij.
Een van mijn klanten moest onlangs een keuze maken over het al of niet verlengen van een contract van een personeelslid. Ik merkte dat de keuze die gemaakt moest worden, vooral geleid werd door rationalisatie gebaseerd op schuld en angst. Een manager anno nu dient een kei te zijn in beslissingen nemen vanuit het hart. Goede beslissingen worden genomen vanuit kracht en dus vanuit het hart. Gelukkig is dat makkelijk te leren.
Voordat ik stil wil staan hoe we beslissingen nemen vanuit het hart, sta ik eerst stil bij hoe we nu vaak beslissingen nemen. Een belangrijke manier om beslissingen te nemen is door druk van buitenaf. Ik heb in het verleden regelmatig beslissingen genomen door druk van buitenaf. Ik ben ooit medicijnen gaan studeren, vanwege druk van ouders en vanwege dat een broer en zus dat ook hadden gedaan. Dus ik dacht toen, waarom niet? Ik ben heus dankbaar dat ik deze studie heb mogen volgen. Maar deze beslissing werd vooral genomen omdat mijn ouders dat graag wilden, door druk van buitenaf.
Als je erg boos bent, als je je schaamt of als je je schuldig voelt en je ook een beslissing moet nemen, is het vaak niet een beslissing vanuit het hart. De kans is groot dat je je laat leiden door een negatieve emotie. De negatieve emotie bepaalt eigenlijk je beslissing. En zoals we weten is een negatieve emotie, zoals boosheid, schaamte en schuld erg veranderlijk. De ene dag ben je boos en de volgende dag kijk je er toch weer anders tegenaan. Vandaag ben je vol irritatie maar morgen kan die irritatie al weer weg zijn. Dit was zeker het geval bij het voorbeeld uit de inleiding. Deze klant werd vooral geleid door schuld.
Angst is een slechte raadgever. Toch nemen we veel beslissingen uit angst. Mijn klant was zeker bang om dit gesprek aan te gaan. Bang voor haar reactie, bang voor het aangaan van het meningsverschil en wellicht gewoon angst voor de angst. Angst is een slechte raadgever en kan zeker voorkomen dat je naar je hart luistert.
Dan zijn er nog mensen die proberen alles zo logisch mogelijk af te wegen en dan vanuit de logica een beslissing nemen. De voordelen en nadelen zetten zij op een rijtje en klaar is kees. Op zich is dit niet een slechte manier van beslissingen nemen. Echter hier schuilt ook het gevaar van achteraf rationalisatie. Veel mensen rationaliseren eigenlijk richting een bepaald besluit. In veel gevallen word je vooral door je ego geleid, en je ego trekt je als het ware uit je hartgevoel! Het hart wil in voorkomende gevallen eigenlijk iets anders zeggen.
Om met je hart besluiten te nemen moet je vooral zorgen dat je je eigen bewustzijn traint. Hoe meer bewustzijn je hebt, des te makkelijker je beslissingen kunt nemen met je hart. Met hart bedoel ik hier vooral onze innerlijke wijsheid, onze liefde naar onszelf en naar de ander. Ons hart is verbonden met onze innerlijke kracht. Door bezig te zijn met bewustzijnsontwikkeling word je steeds vaardiger om met je hart beslissingen te nemen.
We hebben allemaal een hart dat tegen ons spreekt. Helaas is vaak het ‘omgevingsgeluid’ te hard dat we ons hart niet goed genoeg kunnen horen. Hier bedoel ik mee dat je te veel door je gedachten en emoties laat leiden. Hierdoor worden je beslissingen vooral genomen vanuit negatieve emoties, omgevingsdruk of ons ratio. Door meer bewustzijn te hebben ga je het onderscheid zien tussen een hartbesluit of een besluit gebaseerd op negatieve emoties.
Ik merk zelf dat ik het best naar mijn hart kan luisteren en dat ik dus het meeste bewustzijn heb, als ik alleen in de natuur aan het wandelen ben. Een hele krachtige manier om besluiten te nemen met je hart is erg duidelijk hebben welke waarden je vooral een plek wilt geven in je besluitvorming. Ga op zoek naar je belangrijkste waarden en baseer je besluiten op grond van deze. Er is hier wel een probleempje. Veel mensen gaan twijfelen als ze hun eigen waarden centraal zetten. Dit komt omdat het anders voelt. Probeer je hier vooral bewust van te zijn en je niet door deze onzekerheid te laten leiden.
De klant uit de inleiding heeft uiteindelijk gekozen om het contract van het personeelslid niet te verlengen. Hij had door dat dat het beste besluit was. Hij werd zich bewust dat het verlengen van het contract lijkt op een hart besluit, maar dat dit bij deze medewerker vooral gebaseerd was op angst van de klant. Het ego in vermomming.
Als we het hebben over leiderschap, dan is er vaak een misverstand. Veel mensen denken dat persoonlijk leiderschap alleen geldt voor managers. Dit klopt niet. Iedereen heeft persoonlijk leiderschap nodig. Iedereen is de stuurman van zijn eigen leven. Er komt veel op ons af maar hoe wij reageren hangt af van ons eigen stuurkunst. Een stuurman op een schip moet vaak reageren op de verschillende weersomstandigheden, waar hij geen invloed op heeft. Zo moeten wij in ons leven vaak reageren op van alles en nog wat waar wij ook geen invloed op hebben. Maar het mag duidelijk zijn: hoe wij reageren, is wel essentieel voor de uitkomst.
Een effectieve methode om zelfmanagement te leren is het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap. Als wij over leiderschap spreken, wordt dit door iedereen vaak en snel geassocieerd met management en leiderschapsfuncties. Dat is ook heel erg logisch, want de essentie van deze functies is leiding geven. Deze vorm van leiderschap is formeel leiderschap. Een formeel leider heeft formeel de bevoegdheid en verantwoordelijkheid om leiding te geven. Wellicht ben jij een formeel leider en geef jij in het dagelijks leven leiding aan een groep mensen. Maar los van een formele leider, geef je jezelf ook leiding. Er bestaat dus ook een interne leider. Die je vertelt wat je moet doen: hoe laat sta je op, hoe laat ga je naar je werk, waar je wel en niet betrokken bij wilt zijn, welke partner je wilt etcetera. Dagelijks wordt onze interne leider frequent geraadpleegd. Wij zijn en worden betrokken in zeer veel situaties waarin je zelf je leider bent of zou moeten zijn.
Als je naar je dagelijks leven kijkt, en dat aandachtig observeert, zul je merken dat je vaak geleefd wordt in plaats van dat je jezelf leidt. In je omgeving gebeurt iets en dat beïnvloed je en je reageert erop. Het is een reactie op een gebeurtenis. Het is reactief en niet proactief. Maar het kan ook anders. Je hoeft je niet te laten beïnvloeden door wat er in je omgeving gebeurt, maar je kunt je eigen koers varen. Je kunt een proactieve attitude ontwikkelen en worden wie jij daadwerkelijk bent. Vaak reageren we op een situatie of gebeurtenis, terwijl we achteraf pas door hebben dat we eigenlijk anders willen hadden reageren. Iemand met veel persoonlijk leiderschap is in staat om op dat moment op een manier te reageren die het beste past. Gelukkig kan iedereen persoonlijk leiderschap leren. Als je persoonlijk leiderschap wilt ontwikkelen, dan zijn er in de basis vier dingen voor nodig.
- bewustzijn;
- zelfobservatie;
- zelfmotivatie;
- zelfmanagement.
Voor persoonlijk leiderschap is het essentieel dat je leert bewustzijn te ontwikkelen. Bewustzijn betekent dat je bewust bent van jezelf, dat je bewust bent dat je gevoelens hebt, dat je bewust aanwezig kunt zijn. Dat je door hebt, dat je niet je gedachten en gevoelens bent. Bij voldoende bewustzijn ervaar je jezelf en je omgeving. Bewust zijn van je bewustzijn is hier de kern. Als je (meer) bewustzijn hebt kan je zelf observeren. Hoe voel ik me? Wat denk ik? Wat vind ik nu eigenlijk? De kunst van continue zelfobservatie is essentieel in persoonlijk leiderschap. In plaats van de aandacht te richten op de ander, leer je bij persoonlijk leiderschap te beginnen met aandacht op je zelf te richten. Vervolgens dien je je zelf te motiveren in de transitie die bij jou past. Het gaat om een intrinsieke motivatie. Bij ons doe we dit vooral vanuit waarden. Je leert je waarden te manifesteren.
Dan komt de vierde stap. Dat is zelfmanagement. Door de zelfobservatie en zelfmotivatie ben je in contact gekomen met wat wat je echt belangrijk vindt. Een bepaalde baan, een bepaalde levensvisie, een bepaalde collegialiteit, etc. Bij zelfmanagement ga je dit verwezenlijken. Je leert de basistechnieken hoe je iets voor elkaar krijgt. En bij persoonlijk leiderschap krijg je dus iets voor elkaar dat voor jou essentieel is! Er is een belangrijke reden om aan persoonlijk leiderschap te doen. Je overbrugt de kloof tussen potentieel en prestatie. Doordat we niet goed zijn in persoonlijk leiderschap laten we veel potentie liggen. Persoonlijk leiderschap zorgt ervoor dat je je eigen potentieel tot ontwikkeling brengt.
Veel mensen hebben het druk. Sommigen hebben het lekker druk en anderen hebben het te druk. Als je het te druk hebt, is er vaak een gevoel van opgejaagd zijn. Te druk voelen is niet gezond en je levert duidelijk minder prestaties. Daarom moet je echt wat aan doen. Wat? Dat kun je lezen in dit artikel. In dit artikel geef ik je aantal tips om je minder te laten leiden door een te druk bestaan.
Een te druk persoon heeft te veel aan zijn/haar hoofd. Het denken aan alles wat nog gedaan moet worden, genereert nog meer stress. Hij/zij voelt zich hierdoor opgejaagd. En vervolgens laat hij/zij zich leiden door dit opgejaagde gevoel. En zo zit hij/zij in een vicieuze cirkel. Hij/zij heeft veel te doen, mist het overzicht en raakt daardoor nog meer gestrest. En zo ga je van een leven waarin je veel te doen hebt, naar een te gejaagd leven. Te druk zijn is dus eigenlijk een te drukke geest die maar blijft malen en daardoor geen overzicht heeft.
Ik zal eerlijk zijn: ik heb het niet vaak in mijn leven te druk gehad. Maar ik heb wel altijd veel te doen. Maar vorig jaar november had ik het echt te druk. Ik voelde me opgejaagd, ik was minder gefocust, mijn beslissingen waren minder goed etc. Ik heb er bij stilgestaan, en ik merkte dat ik niet meer gefocust was. Ik was met te veel dingen tegelijk bezig, en ik vond dat ik alles goed moest doen. Nee, ik moet altijd alles magistraal doen. Ik heb zaken aangepast en ik was weer terug bij mijn oude gevoel: gefocust, veel te doen en ik had overzicht. Veel te doen vanuit overzicht geeft mij een lekker gevoel.
Ik denk dat we vanuit het brein prima kunnen verklaren waarom veel mensen (bijna) trots zijn om te zeggen dat ze het druk hebben. Het brein houdt van status. En in onze samenleving wordt te druk zijn meer gewaardeerd, dan het niet druk hebben. Als mensen aan mij vragen heb je het druk? En als ik dit ontkennend beantwoord, voel ik (of mijn brein?) me bijna bezwaard.
Tip 1. Laat de overtuiging los dat te druk zijn de norm moet zijn. Te druk hebben zou niet de norm moeten zijn, maar in balans zijn!
Als je last hebt van je drukke bestaan, leef je eigenlijk continu in stress. Te veel stress zorgt onder andere voor een te actief limbisch systeem. Hierdoor krijgt onze prefrontale cortex minder resources waardoor we minder functioneren. Hoe langer je het gevoel hebt dat je het te druk hebt, des te actiever je limbisch systeem wordt, des te meer uitgeput je raakt.
Zoals wellicht bekend kunnen we onze limbisch activiteit verminderen, door louter te benoemen dat je een te actief limbisch systeem hebt.
Tip 2. Benoem dat je het te druk hebt!
Als je te veel aandacht geeft aan je drukke bestaan, zorg je er eigenlijk alleen maar voor dat het erger wordt. In de breinwetenschappen geldt het adagium: wat je aandacht geeft, groeit!
Tips 3. Stop met aandacht geven aan dat je het te druk hebt. Klief deze gedachte!
De oorzaak van een te druk leven komt onder andere doordat wij geen overzicht hebben. Wij missen het totaal plaatje. Mijn ervaring is dat als je een overzicht hebt, je al snel van je stress druk af bent. Vergelijk het maar met een niet opgeruimde plank in een kast. En je hebt iets nodig van deze plank. Dan mis je het overzicht. Dus: creëer overzicht. Een simpel doe lijstje (met alles wat je moet doen) kan jou vaak al goed helpen. En lijstjes hebben nog een ander voordeel. Je hoeft het niet meer te onthouden. Dit geeft het brein ruimte en energie.
Tip 4. Werk met (to-do) lijstjes
Naast het hebben van een overzicht moeten wij ook kristalhelder krijgen wat het belangrijkste is. Wat heeft topprioriteit? Ben je dat bewust? Zo niet, maak je dit bewust. De titel van dit artikel luidt: Als je het te druk hebt, betekent dit dat je niet gefocust bent. Je kunt jezelf focussen door heel helder te bepalen wat nou echt belangrijk is! Als je al je taken op een rij zet, zul je zeker dingen kunnen benoemen die eigenlijk niet echt belangrijk zijn. Schrap deze.
Tip 5. Word je bewust van de echt belangrijke zaken, schrap de rest.
Het te druk hebben zit in je hoofd. Als je wilt zorgen dat je het minder druk hebt moet je vooral leren je eigen hersenen te managen. Word meester over je eigen brein.
Het vorige maand verschenen boek ‘Neuroleiderschap‘ van auteur Guido de Valk is vandaag uitgeroepen tot ‘boekentip’ bij ondernemersplatform Baaz.
Een mooie erkenning voor Guido, wiens recent verschenen boek sowieso lekker loopt in de losse verkoop via de Nederlandse en Belgische boekhandels. Het is alweer het derde boek van Futuro Uitgevers dat tot ‘boekentip’ is benoemd bij Baaz; eerder viel ‘Groepsdruk‘ en ‘Verkopen met mensenkennis‘ die eer te beurt.
Verder verscheen vandaag weer een mooie boekrecensie bij FantasyWereld, een online community voor liefhebbers van fantasy- en scifi-boeken. Ditmaal van Doodvonnis, het vierde deel in de Kit Guardner-reeks van auteur Pepper Kay. Recensent Connie Flipse schrijft onder andere: “..weer een vlot en met vaart geschreven boek.” De volledige recensie is hier te lezen.