Waar leren volwassenen iets?

Netflix heeft een interessante documentaire van Michael Moore momenteel. Moore reist naar Europa om ideeën voor de USA te ‘stelen’. Wat vooral naar voren komt, is de waarde die Europeanen hechten aan gezond leven. Vermindering van stress komt daarin voortdurend naar de voorgrond. Moore laat zijn Amerikaanse landgenoten zien hoe nuttig dat is.

Wat hij ook naar voren brengt, is hoe Duitsland met zijn oorlogsverleden omgaat. De Duitsers hebben de volledige verantwoordelijkheid daarvoor genomen. Ook in hun onderwijs. Zo zie je een jonge Duitser, die duidelijk maakt dat je als Duitser je geschiedenis niet weg moet moffelen. Zijn voorvaderen hebben zes miljoen joden naar de gaskamers gevoerd, en dat mag nooit meer gebeuren.

Moore vindt dat een voorbeeld voor de Amerikanen. Met name hoe zij met slavernij zijn omgegaan vindt hij een punt van aandacht. Dat zou je ook over Nederland kunnen zeggen. Veel Nederlanders moffelen het slavenverleden weg, met de opmerking dat je niet in het verleden moet blijven hangen. In plaats van ervan te leren. En dat er iets te leren valt, mag blijken uit het boek ‘Je brein de baas’ van André Aleman. Ik citeer hem.

‘De meeste Nederlanders vinden zichzelf niet racistisch. Als we sommige onderzoeken moeten geloven naar onbewust denken moeten geloven, ben je waarschijnlijk racistischer dan je denkt. (…) De test laat zien dat de meeste Amerikanen en Europeanen een automatische en onbewuste voorkeur hebben voor blanke mensen ten opzichte van zwarte mensen.’

Wie mijn boek Diversiteit heeft gelezen, zal zich hierover niet verbazen. Bij het beoordelen van mensen die er anders uitzien dan wij spelen oude stammenmechanismes een sterke rol. Biologische mechanismes, die we gemeen hebben met chimpansees en mieren, die behoorlijk kunnen vechten met andere stammen van hun soort. Wij mensen beschikken over een bewustzijn, dat ons dit natuurlijke gedrag kan laten sturen. We zijn dus niet machteloos tegenover onze eigen biologische mechanismes. We kunnen op ons zelf reflecteren.

Het wordt dus tijd voor een beetje zelfreflectie in een land en cultuur, die steeds meer te maken zal krijgen met mensen met een verschillende achtergrond. En daaraan kunnen organisaties een bijdrage leveren. Dat zijn bij uitstek de plaatsen waar volwassenen iets kunnen leren. Natuurlijk, het resultaat gaat voorop, samen met een goede werksfeer. Maar leren, met elkaar en van elkaar, is net zo goed een noodzaak op de werkplek.

Dat stressreductie daarbij van groot belang is, lijkt me logisch. De meeste mensen presteren zonder stress een stuk beter naar mijn mening. De documentaire van Moore laat dit ook zien. In Finland presteren de leerlingen het best, terwijl ze nauwelijks huiswerk hebben. Landen als Italië en Duitsland (en Nederland natuurlijk ook) hechten veel belang aan het genoegen van vrije tijd. Daarin kan je je opladen. En dan presteer je beter. Dus: wees jezelf bewust van de impliciete vooroordelen die je hebt, en wordt meer ontspannen. Dan heeft je organisatie het meest aan je. En de samenleving profiteert mee.