Zit je op het juiste spoor?

We maakten samen een wandeling door Waterland. Ik vroeg haar hoe zij wist hoe zij haar medewerkers het beste kon belonen. Dat vond zij vrij eenvoudig. Zij vond het leuk om zich oprecht in haar medewerkers te verdiepen. Te weten wat hen bezig houdt, wat hen drijft, waar zij blij van worden. Toen ik haar vroeg hoe zij dat deed, zei ze: “Gewoon, door heel veel vragen te stellen en met aandacht te luisteren naar wat mensen zeggen”.

Nadat ze dit gezegd had, viel bij haar het kwartje waarom de samenwerking met die collega maar niet wilde vlotten. Zij stelde helemaal geen vragen. Ze deed alleen maar aannames. “Ik was al een uur met haar aan het werk. Ze had al van alles over zichzelf verteld. Ze wist heel duidelijk wat ze allemaal niet wilde. Wat ze wel wilde vond ze iets lastiger. Maar wat ik het meest opvallend vond was dat ze al die tijd geen vraag aan mij had gesteld. Hoe kon ze dan weten wat ik prettig en belangrijk vind in onze samenwerking? Hoe wist ze hoe ik graag wil werken? Dat kon ze helemaal niet weten!”.

Dit kom ik vaker tegen in organisaties. De organisatie moet veranderen. Managers willen ander gedrag zien. Vaak blijkt het al lastig om vast te stellen welk gedrag dit dan precies moet worden. Stel nu, dat het de organisatie is gelukt om heel concreet, helder waarneembaar, gewenst gedrag te beschrijven. Stel nu dat ze het met elkaar eens zijn geworden over hoe dit gedrag er uit ziet in de praktijk. Nu kun je dus met elkaar heel goed vaststellen of er wel of niet sprake is van het gewenste gedrag. Dan voldoe je aan hele belangrijke voorwaarden voor gedragsverandering.

Om daadwerkelijk een gedragsverandering voor elkaar te krijgen moet je consequenties verbinden aan het vertonen van (on) gewenst gedrag. Of gedrag blijft bestaan en/ of zich herhaalt hangt af van de consequenties. Ofwel datgene wat er met je gebeurt als je het gedrag wel of juist niet hebt laten zien. Er zijn vier type consequenties te beschrijven, namelijk:

Belonen; je krijgt iets wat je graag wilt;

Vermijden; je doet iets om niet te krijgen wat je niet wil;

Straffen; je krijgt iets wat je niet wil;

Opgeven; je krijgt iets niet (meer) wat je wel wil.

Het zal je wellicht niet verbazen dat de consequentie van het type 1 en 2 het gedrag versterkt of doet toenemen terwijl een reactie van het type 3 en 4 het gedrag verzwakt of doet afnemen. Uit onderzoek blijkt dat belonen de beste manier is om gedrag te herhalen of laten voortduren. Toch zijn de meeste organisaties meer bezig met de andere type consequenties dan met belonen. Als een organisatie wel bezig is met belonen dan nog vaak op een manier die niet altijd goed uitpakt.

Belonen is namelijk niets meer en niets minder dan positief versterken. Dat gaat voor 20% over materiele beloning zoals geld, cadeaus, bonus. De andere 80% gaat over sociale beloning zoals complimenten, een schouderklopje. Een beloning die plaatsvindt door sociale interactie zorgt voor het grootste effect op ons gedrag. Zeker als dit plaatsvindt kort nadat het gedrag heeft plaats gevonden.

Wanneer wordt iets nu als een beloning ervaren? Hier zit precies de crux. Een beloning is alleen een beloning als de ontvanger dit ook zo ervaart. Dat is precies de reden dat je vragen moet stellen. Want als jij een hekel aan hebt om in het middelpunt van de belangstelling te staan en je dreigt bijna medewerker van de maand te worden. Met de bijbehorende speeches, fotosessie en bloemen. Dan houd je je die paar laatste dagen van de maand een beetje in om die belangstelling te vermijden.

Om het gedrag van iemand positief te kunnen beïnvloeden moet je weten wat iemand drijft, waar iemand blij van wordt, wat hij belangrijk vindt, wat hem bezig houdt. Door je te verdiepen in de drijfveren van jouw medewerkers weet je dat je Sieds blij maakt met een taart en gezelligheid tijdens het werkoverleg, dat je Jan alleen maar een blik hoeft toe te werpen, dat Carola graag genoemd wordt in het bedrijfskrantje en dat Annet graag een uurtje eerder naar huis gaat om bij haar kinderen te zijn. Daar is helemaal niets spectaculairs aan. Dit vraagt wel om verdieping in wie jouw medewerkers zijn.

Weet jij hoe jij jouw medewerkers positief kan bekrachtigen? Zo ja! Strooi dan met complimenten, schouderklopjes of datgene wat jouw medewerkers als beloning ervaren. Niet? Stel ze dan vragen om erachter te komen waar zij blij van worden.