Merton en De Leeuw geven presentatie

Jan Merton en Nico de Leeuw (auteurs van het enkele maanden geleden verschenen boek ‘Communicatie en Ethiek‘) gaven gisteravond een presentatie bij het Communicatieplatform Flevoland (CPF). 

Ethiek staat ook in Flevoland hoog op de agenda. Veel casussen kwamen voorbij en dat leidde tot stevige discussies. Vooral toen de kwestie Eneco en de pr-stunt van Tony Chocolony werden besproken.  

De reacties  waren erg positief en voor velen was de avond een eye-opener. “Je bent er dagelijks ergens in je onderbuik wel mee bezig. Maar in het boek wordt benoemd hoe bepaalde dynamieken (zijn) ontstaan en welke handvatten je kunt gebruiken om de juiste keuzes te maken. Waardevol wanneer je stevig in je schoenen wilt staan als je jouw moreel kompas wilt volgen,” zo luidde een van de reacties.

Alle deelnemers aan de sessie keerden uiteraard met een boek onder de armen huiswaarts. Als dank voor het optreden (zie foto) was er na afloop een lekkere fles wijn, en zelfs toen werd er volop verder gediscussieerd.

Ben je oprecht, dan is marketing amper nodig

Onlangs lazen wij een interessant artikel in Communicatiemagazine over DSW Zorgverzekeraar. Steeds meer mensen kiezen voor deze dienstverlener, die al jaren op rij als beste scoort op tevreden klanten. Wat betreft de communicatieaanpak worden niet echt de handboeken gevolgd die hierover zijn geschreven.

Communicatieadviseur Amanda den Hertog wordt in dit artikel geïnterviewd. Vrijwel alles wat Den Hertog in haar communicatieopleiding heeft geleerd, moest ze herzien. Bij de verzekeraar worden geen doelgroepen gesegmenteerd, geen campagnes gevoerd, geen strategische communicatieplannen geschreven en geen kennis-, houding- en gedragsdoelstellingen gesteld. Gaten tussen imago en identiteit worden niet gedicht, kennelijk is dat helemaal niet nodig.

Eenvoud

De eenvoud waarmee door DSW succes wordt verkregen, steekt nogal af bij al die andere bedrijven die vol uitpakken met de meest uiteenlopende marketingpraktij-ken. Het budget beschikbaar voor marketing is verwaarloosbaar. DSW is een mooi Nederlands voorbeeld, maar het is zeker niet de eerste club die bestaansrecht heeft gekregen zonder veel energie en geld te stoppen in het creëren van belevenissen. Donutmaker Krispy Kreme lukte het zonder één eurocent door zich puur te richten op klantenservice. Chilisaus van Sriracha werd zonder één advertentie wereldwijd de meest bekende en gebruikte hete saus. De Amerikaanse winkelketen Costco groeide uit tot een van de grootste in de Verenigde Staten. Dichterbij huis is het Spaanse Zara, een van de grootste moderetailers ter wereld, ook een mooi voorbeeld. 

 Tinderfoto

Den Hertog vraagt zich terecht af wanneer we zijn begonnen met denken dat er veel geld en arbeidskracht nodig is om een bedrijf te positioneren in het hoofd van de door ons gekozen doelgroep. ‘Hoe naïef schatten we deze doelgroep in door te denken dat zij je gaan vertrouwen wanneer je met gelikte advertenties komt en creatief bedachte producten die juridisch nog net zijn toegestaan. Hoe ver kom je met een overbewerkte tinderfoto tijdens een eerste date?’ aldus Den Hertog. Dat DSW het niet alleen bij mooie woorden laat op hun website, blijkt uit veel producten die zij niet aanbieden terwijl concurrenten dat wel doen. De budgetpolis is zo’n voorbeeld. Deze richt zich op jongere en gemiddeld gezondere mensen die het niet erg vinden om keuzevrijheid voor een lagere premie in te ruilen. Ook polissen die de vrije artsenkeuze inperken, zijn uit den boze.

Chris Oomen, directeur van DWS, neemt geen blad voor de mond en trad de afgelo-pen jaren regelmatig op in de media. Van Zembla tot het Buitenhof, waar hij praktij-ken en producten van de overige verzekeringmaatschappijen bekritiseerde. Andre Rouvoet, voorzitter van de branchevereniging van verzekeraars schreef ooit een boze brief naar Oomen, waarvan ook een kopie werd gestuurd naar zijn toezichthou-ders. In deze brief werd het optreden van Oomen ter discussie gesteld. Aanleiding hiervoor was een ingezonden stuk van Oomen in de Volkskrant waarin hij waar-schuwde voor de gevolgen van het inperken van de vrije artsenkeuze. In het tv-programma Buitenhof lichtte hij deze gebeurtenis toe.

Communicatie en Ethiek

Waar het vooral om gaat bij DSW is het vasthouden aan principes en waarden. Bij elke beslissing vraagt de verzekeraar zichzelf eerst af of de mens (niet eens alleen de eigen klant) er beter van wordt en of het wel recht doet aan het bestaansrecht. En dat is nu precies wat de afgelopen jaren steeds belangrijker is geworden. Er is name-lijk een groot gebrek aan vertrouwen bij de consument en tegelijkertijd een grote behoefte aan moraliteit. Het lukt echter veel bedrijven maar niet om hier op aan te sluiten omdat ze denken en communiceren vanuit eigen belang (en financieel gewin). In ons nieuwe boek Communicatie en Ethiek pleiten wij voor een aanpak die DWS kennelijk geen windeieren legt. Beter dan Den Hertog kunnen wij het niet omschrijven: ‘Een bedrijf moet oprecht zijn in zijn intenties. Doe lief, wees oprecht en integer, ook als niemand kijkt. Dan kun je je marketingcommunicatie aan je klanten uitbesteden die het voor niks willen doen.’ Met name die tusssenzin ‘vooral als niemand kijkt’, is essentieel. Want dan is het namelijk niet alleen voor de bühne.

Missiewerk auteur bij Hogeschool Ede

Jan Merton (een van de auteurs van het boek ‘Communicatie en Ethiek‘) heeft gisteren een gastcollege Communicatie en Ethiek verzorgd op de Christelijke Hogeschool Ede. Vorige maand gaf hij samen met medeauteur Nico de Leeuw een zelfde soort college op de Hogeschool van Amsterdam.

Ethiek staat hoog op de agenda bij de Christelijke Hogeschool in Ede. Na een korte presentatie van Jan moesten de studenten in groepjes een casus bespreken. Vervolgens kregen zij de tijd om met een beargumenteerd plan van aanpak te komen. Toen ze dachten dat ze klaar waren, werden ze met nieuwe ontwikkelingen geconfronteerd waarop ze direct moesten reageren. Dit leverde veel dynamiek en flinke discussies op tijdens de werkgroep- en plenaire besprekingen. Ook in Ede willen de meningen, wanneer er ethiek in het spel is, weleens uiteenlopen…

Je komt er niet meer mee weg

Het was het afgelopen half jaar druk voor specialisten die zich bezig houden met crisiscommunicatie. Toeval of niet, vooral veel politici liepen behoorlijke schade op als het gaat om hun geloofwaardigheid. In kwesties waarin deze mensen verzeild raakten, speelde ethiek een grote rol.

Oud staatssecretaris Robin Linschoten ‘vergat’ belasting te betalen. De rechter gaf hem zelfs een celstraf. Partijvoorzitter van de VVD, Henry Keizer, ging ‘over lijken’ om veel geld te verdienen, totdat Follow the Money zijn uitvaartzaakjes uitploos. Camiel Eurlings beschouwde mishandeling, waarbij zijn ‘slachtoffer’ flinke fysieke schade opliep, als een handgemeen. Cailin Kuit, de rechterhand van Sylvana Simons, die met de politieke partij Bij1 meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam, loog over haar beroep als psychiater. Ook minister van buitenlandse zaken Halbe Zeilstra loog. Hij zou jaren geleden in de Datsja (buitenhuis) van Poetin hebben gehoord over diens ideeën van een Groot-Rusland, terwijl Zijlstra daar niet bij aanwezig was. Dit zijn nog lang niet alle voorbeelden.

Wanneer ethiek een rol speelt, en de waarheid niet zo nauw wordt genomen, ontstaat er vroeg of laat een mediacrisis. De persoon of organisatie die hierin terechtkomt, laat over het algemeen een patroon zien van verstoppen, ontkennen, jokken, aanvallen en het kiezen van de slachtofferrol (VOJAS). Overigens niet altijd in deze volgorde. Niet in elke crisis worden alle fasen doorlopen. Het patroon ziet er als volgt uit:

Verstoppen: Bestuurders of verantwoordelijke leidinggevenden zijn niet bereikbaar voor de pers. Men is het nog aan het uitzoeken of er is een onderzoek ingesteld. Het is wachten op de uitkomsten. En dan maar hopen dat er wat ergs gebeurt in de wereld waardoor de eigen sores overwaait. Eurlings hield het maar liefst tweeëneenhalf jaar vol voordat hij excuses maakte. Dat is op zich al een prestatie. Kuit kreeg de kans om uit te leggen hoe het nu precies zat, maar koos ervoor om zichzelf in haar huis op te sluiten met de gordijnen dicht. Dat leidde uiteindelijk tot een zeer genant televisieoptreden van Simons omdat zij een verslaggever van Pownews tegen het lijf liep toen ze bij Kuit aanbelde. Kuit trok zich uiteindelijk terug als kandidaat.

Ontkennen:  Linschoten ontkende voor de rechter dat hij het met opzet had gedaan. “Ik ben slordig geweest omdat ik me nooit met mijn administratie heb bezig gehouden.” Eurlings begon met het ontkennen van het ‘handgemeen’. Tijdens de zomerspelen van 2016 zei hij: ‘Mensen die mij kennen, weten dat ik zo niet in elkaar zit’.

Jokken: Als het ontkennen niet langer lukt, gaat men over tot relativeren. Of er wordt omheen gedraaid. Halbe Zijlstra gaf toe dat hij inderdaad nooit in het beroemde buitenhuis was geweest. Maar alles wat hij had verteld over de uitspraken van Poetin, had hij van een bron die daar fysiek aanwezig was. Dus inhoudelijk klopte volgens Zijlstra het verhaal wél. Halbe had deze bron (die een topman van Shell bleek te zijn) willen beschermen. Toen deze persoon werd gebeld om dit te checken, werd zijn verhaal voor een gedeelte ontkend.

Aanvallen: Het is de schuld van de media, de overheid, de voorganger, de klokkenluider, enzovoorts. Deze schade zal worden verhaald op betrokken personen of instellingen. De medewerker of bestuurder die hiervoor verantwoordelijk is, wordt op non-actief gesteld. Linschoten gaf de schuld aan zijn boekhouder en Keizer weigerde op de persbijeenkomst meerdere journalisten de toegang. Zij waren alleen maar uit op zijn ondergang.

Slachtofferrol: Veel personen of organisaties die in de fout zijn gegaan, kiezen al snel de rol van slachtoffer. Zij zeggen bijvoorbeeld dat zij onheus worden bejegend door de pers of de betreffende aanklager. Toen Keizer aftrad als partijvoorzitter van de VVD, hield hij vol dat hij het vertrouwen had verloren door alle ophef ontstaan in de media.

In het glazen huis waarin we werken en leven, is je ethisch gedragen en uitlaten inmiddels een vereiste. VOJAS zorgt uiteindelijk voor (nog) meer ellende en je komt er niet meer mee weg. Vervolgens werkt zo’n kwestie nog heel lang na, want als je het vertrouwen eenmaal hebt verloren, kun je helemaal opnieuw beginnen.  Je bent het tegenwoordig kwijt voordat je er erg in hebt.

Gastcollege door auteurs op HvA

De auteurs Jan Merton en Nico de Leeuw (van het boek ‘Communicatie en Ethiek‘) hebben hedenavond een gastcollege Communicatie en Ethiek verzorgd op de Hogeschool van Amsterdam.

Hoe kun je als aankomend communicatieprofessional bijdragen aan een betrouwbare organisatie? In hoeverre speelt ethiek daarin een rol? Wat betekent dit voor je taken en werkzaamheden? Hoe adviseer je hierover naar je leidinggevende of bestuurder? Twee uur lang werden vanavond ruim 30 studenten van de opleiding Communicatie met dit soort vragen bezig gehouden door Jan Merton en Nico de Leeuw. Ethiek staat hoog op de agenda van deze opleiding en studenten krijgen dit vak in het tweede en derde jaar.  

Na een korte presentatie van de auteurs moesten de studenten in groepjes een casus bespreken. Vervolgens kregen zij een bepaalde tijd om met een beargumenteerd plan van aanpak te komen. Toen ze dachten dat ze klaar waren, werden ze met nieuwe ontwikkelingen geconfronteerd waarop ze direct moesten reageren. Dit leverde veel dynamiek en flinke discussies op tijdens de werkgroep- en plenaire besprekingen. Kennelijk willen de meningen, wanneer er ethiek in het spel is, weleens uiteenlopen…

Nieuwe auteurs aan de slag

Over enkele maanden zal bij ons een nieuw boek verschijnen van Nico de Leeuw en Jan Merton. De samenwerking is recent afgesproken en vandaag bekend geworden.

Nico en Jan hebben een lange staat van dienst en zijn beide werkzaam als communicatie-adviseur. Over de inhoud van hun boek willen ze nog niet veel vertellen, maar ‘communicatie’ en ‘ethiek’ zijn thema’s die ruimschoots aan bod zullen komen.

Futuro Uitgevers is uiteraard erg blij met de samenwerking, en over enige tijd zullen we de titel, verschijningsdatum en meer over de inhoud van het boek bekend maken. De komende maanden gaan de auteurs ‘aan de slag’ om het manuscript af te schrijven.