‘Zij discrimineren zelf ook’

Op Twitter passeerde een filmpje. En Martin Bosma van de PVV retweette het. Op het filmpje zag je hoe een blanke oudere vrouw door drie gekleurde mannen werden aangevallen. De tekst bij het filmpje was dat in Zuid-Afrika blanken doelwit zijn. Bosma twittert vaker over discriminatie van blanken. De vraag is natuurlijk wat zijn doel daarmee is. Mogelijk reageert hij op de toenemende tendens om ons Nederlandse blanken te herinneren aan de wandaden van onze voorouders.

Eerst maar even dit: discriminatie is een diep-biologisch fenomeen. Ook in de dierenwereld kent men wij-zij-denken en daar wordt verschillend mee omgegaan. Maar van mieren en chimpansees weten we dat ze andere stammen van hun eigen soort met geweld tegemoet kunnen treden. Mensen ook. Mensen in de brede zin van het woord. Elk land en iedere stam heeft dit in zich.

En het is niet intelligent. Samenwerken is ook anno 2017 voor mensen van levensbelang. Dus moeten we er eens mee ophouden in stammen en nationaliteiten te denken. Intentie en gedrag, daar moeten we ons op richten. Luisteren en empathie. Wat maak ik door en wat maak jij door? Kunnen we elkaar helpen?

Nu terug naar dat filmpje. Het laat een brute overval zien. En zegt: kijk, blanken zijn in Zuid-Afrika het doelwit. Dit noem je framing. Hoewel er misschien wel duizenden filmpjes zijn van blanken die misdaden plegen, kies je bewust een filmpje waarop een blanke wordt aangevallen door drie gekleurde mannen. De kijker zou kunnen vergeten dat:

1. Ook gekleurde mensen worden aangevallen door gekleurde mannen in Zuid-Afrika.
2. Dat in een land waar veel meer kleurlingen wonen, die bovendien armer zijn dan de witte mensen daar, ook meer kleurlingen criminaliteit bedrijven.
3. Dat armoede een belangrijke oorzaak is voor dit soort criminaliteit.
4. Dat Zuid-Afrika een geschiedenis heeft, waarin de blanken een hele slechte rol hebben gespeeld.
5. Dat de overval van blanke niet betekent dat de hele blanke bevolking ‘doelwit’ is, of dat alle kleurlingen in Zuid-Afrika dit soort misdrijven begaat.

Bosma doet wat veel mensen doen: ongenuanceerd een filmpje uit de kast trekken, en het algemeen maken. Natuurlijk zijn er situaties waarin blanken doelwit zijn, zoals er ook talloze situaties zijn waarin gekleurde mensen doelwit zijn. Misdaden en discriminatie komen overal voor, bij elk volk, en niet specifiek bij één stam.

Belangrijker is de vraag waarom mensen als Bosma ervoor kiezen om dit soort filmpjes als algemeenheid te presenteren. Waarom kies je ervoor om juist dit filmpje te laten zien, en niet al die andere filmpjes die laten zien dat blanken in het algemeen niet het doelwit zijn? Het antwoord is volgens mij simpel. Omdat dat niet bij je politieke boodschap past!

Wat hier gebeurt is, dat een politicus een op zichzelf vreselijke, niet aan nationaliteit gebonden gebeurtenis, voorstelt als een vorm van racisme. De boodschap is: ‘Ze moeten niet zo zeuren, want ze doen het zelf ook.’

Het gaat me niet om de PVV. Het gaat me om de voorstelling van zaken. Die leidt tot meer ellende dan een genuanceerder en eerlijker beeld. Ik vind dat slecht voor de samenleving, en ook voor de sfeer in teams en organisaties. Ik vind het ook slecht voor de toekomst van onze kinderen, die in een nog pluriformere samenleving zullen gaan leven.

De stammen, landen en nationaliteiten moeten gaan samenwerken; niet gaan lopen kissebissen over ‘wij deugen’ en ‘zij deugen niet’. En, oh ja, tegen criminaliteit moet opgetreden worden. Altijd. Want zo’n filmpje maakt je woedend. En ik verdenk Bosma ervan dat hij ook wel weet dat onze woede garant staat voor scherpere conclusies. Dus: mensen, stink er niet in!

(Onlangs meldde iemand dat hij het idee had dat ik ‘de zwarte mens’ bevoordeelde ten opzichte van de witte medemens. Dat spreek ik tegen. Mijn visie is simpel: wij mensen hebben elkaar nodig, moeten onze angsten overwinnen en met elkaar samenwerken. Daarbij vind ik het grote onzin om onderscheid te maken tussen gekleurd of blank, Aziatisch, Afrikaans of whatever. Ik kijk niet naar nationaliteit, maar naar intentie en naar gedrag.)

Deze column verscheen eerder op de website van Jonge Bazen.