Hoe vertel je een geloofwaardig verhaal? Een vraag waar leiders, bedrijven en merken iedere dag weer een antwoord op moeten formuleren. In een vorige column betoogde ik dat dit kan door persoonlijk te zijn (IK), duidelijk een groep aan te spreken (WIJ) en actualiteit in je verhaal te stoppen (NU). Oké, je bouwt je verhalen bewust op volgens de drie stappen IK-WIJ-NU. Je durft persoonlijk te zijn (IK), weet tegen wie je praat (WIJ) en wat de urgentie van dit moment is (NU). Maar welke verhalen zou je nu moeten vertellen? Uiteraard zijn er vele verhalen die je kunt vertellen en vaak zijn die verhalen te categoriseren in een van de vier typen: rol, doelstelling, identiteit, richting.
Rol
Welke rol speel je als bedrijf of merk? Wat is jouw bijdrage aan de samenleving? En hoe vervul jij je rol? Ben je een beheerder of een vernieuwer? Een verbinder of een uitdager? Verhalen vanuit deze invalshoek zijn bedoeld om de rol die je speelt duidelijk te maken en de betekenis van jouw rol te duiden. Het is dus geen verkooppraatje. Je doet als leider of merk niet zomaar iets. Je wordt tot iets geroepen vanwege de rol die je speelt. Je vertelt hoe je doet wat je doet.
Doelstelling
Welke doelen wil je behalen? Verhalen vertel je niet voor niets. Je wilt je publiek in beweging brengen, je wilt wat bereiken: concrete doelstellingen. En waar resultaten uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst, zijn ze wel een bron voor goede verhalen. Welke doelen heb je in het verleden behaald en hoe kwam je tot dat resultaat? Wat kan je publiek hiervan leren wanneer het gaat om de doelen die het nu voor ogen heeft? Welke obstakels zijn er te overwinnen om die doelstellingen te gaan boeken? En wanneer ga je de finish bereiken? Doelstelling-verhalen geven de luisteraars een duidelijk doel waarmee ze direct aan de slag kunnen. Je vertelt wat je doet.
Identiteit
Wie zijn wij en wat betekent het om ons te zijn? Veel verhalen in organisaties zijn bedoeld om te definiëren wie je bent. Hierbij is het ijkpunt vaak de oorsprong: het ontstaan van de organisatie of het merk en de reden van bestaan. Hierbij is het van belang om die oorsprong naar het nu te halen: wat onderscheidde ons destijds van anderen en is vandaag de dag nog steeds waar?
Oorspronkelijke verhalen zijn niet alleen verhalen uit het verre verleden. Ze ontstaan continu wanneer de organisatie of de mensen in de organisatie iets nieuws opstarten. Het zijn de verhalen die iets vertellen over de identiteit van de organisatie, de teams en de individuen. Je vertelt wie het doet.
Richting
Waar gaan je naartoe? Veel verhalen in organisaties of van merken zijn bedoeld om aan te geven waar ze naar op weg zijn. Hierbij verhalen leiders over hun visie en de strategie om die visie te verwezenlijken. Ze vertellen bijvoorbeeld het de wereld eruitziet wanneer de visie waarheid wordt: het leven in het ‘beloofde land’. Of ze leiden hun publiek in hun verhaal al langs de wegen die bewandeld moeten worden: welke obstakels en kansen komen ze hier allemaal tegen? En belangrijk: waarom is dit de juiste richting? Wat is de belofte van het merk? Richting-verhalen geven een concreet beeld van de toekomst. Ze vertellen verhalen over het waarom.
In het moment
Welke van de vier typen je ook kiest en vanuit welke invalshoek jij je verhaal ook vertelt, zorg dat je hierbij denkt aan een specifiek moment. Veel bestuurders, ondernemers en merken zijn geneigd om vanuit ratio te vertellen en grote stappen te nemen. Ze beginnen hun verhaal, vertellen hun boodschap en springen heel snel naar de conclusie. Zonder hun publiek te raken. Of wanneer ze erg hun best doen om verhalend uit de hoek te komen, pakken ze het juist te groots aan. Bijvoorbeeld met mega-metaforen, of parabels, fabels en heldenverhalen. Schiet je doel niet voorbij en houd het eenvoudig. Zoek naar verhalen van alledag uit je eigen ervaring. Maak je verhalen op deze manier klein, maar minimaliseer ze niet. Ze hebben betekenis en zijn niet ‘zomaar een voorbeeldje’. Ogenschijnlijk ‘kleine verhalen’ kunnen een grote betekenis hebben. Houd voor ogen dat een verhaal altijd over een concreet moment gaat. Een moment dat je echt hebt meegemaakt en waarin je werd geconfronteerd met een probleem. Omdat je het moment meemaakte, kun je het opnieuw oproepen en visualiseren met alle details die het zo beeldend maken. Zoek naar deze momenten en je zult jouw verhalen vinden. Herbeleef het moment en je kunt het zo vertellen dat jij jouw publiek raakt.