Donkere wolken pakken zich samen. Het aantal zonuren wordt met 90 procent procent van een wolkeloze zomerdag gereduceerd naar 0,5 zonuren per dag. Temperaturen blijven net boven nul hangen en daarmee wordt het dan vaak een druilerige dag. Het is december.
Veel huishoudens gaan de strijd aan met dit sombere weer. Alles wordt in werking gezet om er een gezellige maand van te maken. Pepernoten, pakjes, surprises en gedichten kondigen het verblijf van Sinterklaas aan. Vrolijke spanning maak zich meester van iedereen die in een pakjesavondcomplot zit. De stukgetrapte pepernoten kraken nog onder je voeten als de rood bemantelde man en zijn gevolg weer naar Spanje vertrekken.
Maar dat deert niet want onmiddellijk leggen we daar een tapijt van losgekomen dennennaalden bij. De kerstboom mag beslist niet vóór maar toch wel direct na het Sinterklaasfeest worden opgezet. Wie voor de geur gaat, neemt de losse naalden voor lief. Met aandacht voor het milieu hangen we steeds vaker ledlampjes in de boom en omdat die zo zuinig zijn, plaatsen we buiten ook steeds meer feestverlichting. Rendieren en arrensleden sjezen over het dak en de Kerstman klimt er onbeholpen achteraan. Steeds vaker ook flikkeren de sterren ambulanceblauw boven de voordeur, wat voor een hulpverlener best verwarrend is. Maar ach, de belofte van een overdadig kerstdiner en aan het eind van de maand nog de nodige oliebollen doen de verbijstering verdwijnen als niet gevallen sneeuw voor de niet geschenen zon.
Boodschappenlijsten met doorhalingen en toevoegingen slingeren de hele maand rond. Er wordt driftig heen en weer geappt waar het Kerstdiner gehouden wordt, wie er wel of niet kunnen komen en welke gerechten door wie klaargemaakt kunnen worden. Kwesties als lootjes trekken of voor iedereen wat kopen worden vurig bediscussieerd en voor welk bedrag dan, blijft een heikel punt. Er wordt een planning gemaakt wanneer de boodschappen gehaald kunnen worden waarbij natuurlijk rekening gehouden moet worden met de houdbaarheid van de producten. Waar tijdnood dreigt wordt elkaar moed ingesproken of anders wordt op het laatst het eerst zo belangrijke tussengerecht alsnog geschrapt uit het menu. Als het maar gezellig is.
In de winter neemt de natuurlijke blootstelling aan licht fors af waardoor mensen die er gevoelig voor zijn heel wat Lux tekort kunnen komen. Het is niet alleen later licht en vroeger donker, maar de intensiteit van het zonlicht is afgenomen en vaak zit er ook nog de nodige bewolking tussen de zon en de aarde in deze periode. Kortom: we moeten heel wat lichturen ontberen. Door de kortere dagen is het lastiger voldoende buiten te komen om te wandelen of hard te lopen. Twee activiteiten die bewezen antidepressief werken, zijn minder beschikbaar.
De maand december gaat met de weekstructuur aan de haal. Behalve dat het moeilijker is om ’s morgens in het donker toch op tijd op te staan en ’s avonds ondanks het donker niet te vroeg naar bed te gaan, is december bij uitstek een maand om nog even je vrije dagen op te nemen. Lekker handig voor al die inkopen. Regelmaat is helaas ver te zoeken.
Voor veel mensen chronisch of recidiverend depressief zijn is de decembermaand veelal niet favoriet. De feestelijkheden in de maand zijn zo diep geworteld, dat het onmogelijk is je eraan te onttrekken, wat het soms nog erger maakt. Door de druk en de stress word je in de hoek van inactiviteit gedrukt. Dit is voor omstanders vaak lastig te herkennen, wat maakt dat er gebrek aan betrokkenheid en enthousiasme ten laste wordt gelegd. Iedereen wil het immers gewoon gezellig maken en daarvoor moeten we allemaal ons steentje bijdragen.
Ik zou het een mooie gedachte vinden dat december een maand zou kunnen worden van mogen in plaats van moeten, van kunnen in plaats van behoren, van willen in plaats van verplicht zijn, van samen in plaats van alleen, van ruimte in plaats van dwang, van acceptatie in plaats van hooggespannen verwachtingen. Een maand waarin we mogen zijn zoals we zijn in plaats van te moeten zijn zoals de ander verwacht dat je bent.
December is één van de periodes in het jaar dat meer mensen depressief zijn. Laat ze niet in het donker staan. Maak depressie bespreekbaar.